Hüseyin Saadetmend

Aşura matemleri, İran'daki en büyük dini etkinliklerden biri olarak kabul edilmelidir. İran halkı, Muharrem ayının (Hicri Kameri takvimindeki ilk ay) başlamasından birkaç gün önce, İmam Hüseyin ve yarenleri için yas törenleri düzenlemek üzere hazırlık yapar. Bu törenler her yıl İran'ın her yerinde gerçekleştirilir ve İranlıların bu büyük şehide olan bağlılıklarının bir yansımasıdır. Bu yas törenlerinin icra şekli yüzyıllar öncesinden şekillenmiş ve İran halkının dini kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Öyle ki, İran'ın dört bir yanında, halkın kültür ve inançlarına uygun özel ritüeller ortaya çıkmış ve yıllar boyunca varlığını sürdürmüştür. Bu bağlamda, Yezd kenti, her yıl özel gelenek ve göreneklerle Muharrem yaslarının yapıldığı en önemli şehirlerden biri olarak öne çıkmaktadır. Yezd'deki Muharrem yaslarının bir diğer özelliği ise, kendine özgü mersiye söyleme tarzıdır. Bu tarzın oluşumu, Hüseyin Saadetmend'e atfedilmektedir. Saadetmend, Yezdli ünlü bir mersiyeci olup, ağıtlarında destan ile ağıtları bir araya getirmiştir.

Muharrem yaslarındaki meddahların rolü

Muharrem yasları genellikle iki bölümden oluşmaktadır: Birincisi konuşma, ikincisi ise mersiye ve ağıt söyleme. Genellikle yas törenlerinin konuşmacıları dini alimlerdir ve konuşmalarında ahlaki noktaları, dini meseleleri ve İslam tarihindeki olayları ve İmam Hüseyin'in şehadetini anlatırlar. Meddahlar ise şiir okuyarak, iki bölümde - ağıt ve yas - İmam Hüseyin ve yarenlerinin Aşura günü yaşadığı acıları hatırlatmakta ve bu şekilde yas tutanlar arasında coşku ve heyecan yaratmaktadırlar. Ağıt okumalarında genellikle şiirler müzikal bir şekilde icra edilmekte ve yas tutanlar, ağıtın ritmine göre göğüslerine vurarak katılmaktadırlar.

Tüm yas törenleri, Hz. Hüseyin bin Ali'nin hak arayışı ve adalet talebini onurlandırmak amacıyla düzenlenmektedir ve katılımcılara her zaman İmam Hüseyin'in peşinden gitmeleri ve zulme karşı sonuna kadar direnmeleri gerektiğini hatırlatmaktadır.

Hüseyin Saadetmend kimdir?

Hüseyin Saadatmand, 1951 yılında Yezd'de dünyaya geldi. Babası Ali Ekber, Yezd'in Fahadan mahallesinde İmam Hüseyin'in hizmetkarlarından biriydi ve çeşitli törenlerde yas tutanlara hizmet ediyordu. Saadatmand, çocukluğundan itibaren ağıt ve yas atmosferinde büyüdü. Gençliğinde, aynı zamanda ağıt söylemenin yanı sıra İran müziğini öğrenmeye de başladı ve hatta 1980'lerde bir müzik albümü yayımladı. Resmi olarak 1980 yılında Yezd'in Fahadan mahallesinin cenaze törenlerinde mersiye söylemeye başladı.

Yıllar boyunca ağıt söyleme kariyerinde, Hüseyin Saadatmand birçok mersiye icra etti ve bunların çoğu İran halkının hafızasında kalıcı hale geldi. Bir hastalık dönemini atlattıktan sonra, 2014 yılında vefat etti.

Hüseyin Saadatmand'ın Ağıt Söyleme Tarzı

Saadatmand, ağıtları için şiir seçerken, sözlerin sadeliğine ve akıcılığına büyük önem veriyordu. Şii İmamları'nın faziletlerinin ve Kerbela'daki acıların basit bir dille anlatılması gerektiğine inanıyordu; böylece dinleyiciler üzerinde en büyük etkiyi bırakabilirdi. Saadatmand'ın İran müziğinin makamları ve vokal bölümleri üzerindeki hakimiyeti, ağıtları icra ederken özellikle ses zirvelerinde ona büyük başarı sağladı. Konuşma yeteneği, şiir okuma ve sesin iniş çıkışlarını yaratma konusundaki ustalığı dikkat çekiciydi. Saadatmand'ın ağıtlarındaki melodiler, İran müziği makamlarına uygun olarak düzenleniyordu. O’nun ağıtlarında, İran müziğinde dikkate alınan "giriş", "zirve" ve "iniş" bölümlerini net bir şekilde görmek mümkündür. Günümüzde genç Yezdli mersiyeciler, Saadatmend'den ilham alarak İran müziğini öğrenmeyi de ağıt söylemenin gerekliliklerinden biri olarak dikkate almaktadır.

Yeni melodilerin kullanımı, yas tutanların ağıtlardaki eşlik kapasitesinden yararlanma ve farklı ritimleri bir araya getirme gibi unsurlar, Saadatmend'i ağıt söylemede en yüksek başarı seviyesine ulaştıran faktörlerdendi. Saadatmend, yas tutanların şiirin kapasitesine göre farklı ritimlerle ağıta eşlik ettiği çok sesli ağıt söyleme tarzının öncüsü olarak kabul edilmektedir. Saadatmend, Yezdli bir mersiyeci olarak tanınmasına rağmen, tüm İran'da birçok ağıtçı onun tarzını benimsemektedir.

Hüseyin Saadettin'in Medhiyecilik Sanatı'nın Ulusal Kaydı 

Merhum Hüseyin Saadettin'in İran'daki medhiyecilikteki yenilikleri ve bu alandaki hizmetleri göz önünde bulundurularak, "Merhum Hüseyin Saadettin'in Medhicilik Sanatı" dosyası 2020 yılında İran'ın somut olmayan kültürel mirasları listesine kaydedilmiştir.