Seyyid Cemaleddin Esedabadi

Seyyid Cemaleddin Esedabadi (1254-1314 H.G)

Seyyid Cemal, Nasreddin Şah döneminde İslam dünyasının aydın ve düşünürlerinden biri sayılır. Hamedan'nın Esedabad kentinde doğdu, Kazvin ve Tahran'da okudu, ardından H. 1266'da eğitimine devam etmek için Irak’a gitti ve dört yıl "Şeyh Morteza Ensari"nin yanında eğitim aldı. Artniyetlilerin çabaları ve Şeyh Ensari'nin tavsiyesi üzerine Mumbai'ye giderek orada yeni ilimler öğrendi.

H. 1273 yılında Mekke, Kerbela ve Necef'e gitti ve ardından İran'a geldi. H. 1278'de Kabil'e giderek Afganistan'da bulunduğu dört yıl boyunca ıslahat faaliyetlerinde bulundu. Daha sonra Hindistan üzerinden Mısır'a ve oradan da İstanbul'a geçti. Ancak Şeyhülislam Hasan Efendi’nin eleştirilerne maruz kaldı ve bu nedenle İstanbul'u terk edip Mısır'a dönmek zorunda kaldı. Bu tarihten sonra Seyyid Cemal’ın siyasi faaliyeti ve ilmi ünü ön plana çıktı ve Mısır Nazırı Riyad Paşa ondan ülkede kalmasını istedi.

Bir süre Kahire'deki El-Ezher Üniversitesi'nde ders verdi. Bu sürede Şeyh Muhammed Abduh onun en ünlü öğrencilerinden biriydi. Seyyid Cemal, Mısır'da, İngiliz politikalarına güçlü engel olan "Vatansever Parti Derneği"ni kurdu. Ancak İngiliz karşıtı politikalar nedeniyle Mısır'ı terk edip Hindistan'a dönmek zorunda kaldı.

Tütün hareketi sırasında bu hareketin liderleriyle (Fal Asiri, Mirza Şirazi ve Aştiyani) temas halindeydi ve Mirza Reza Kermani'yi Nasereddin Şah’a suikast kosunda bilgilendirmede etkisiz değildi. Ayrıca fikri konularda Mirza Ağa Han Kermani ile de ilişkileri olduğu zikredilmektedir.

Seyyid Cemaleddin'in en büyük hayali ve özlemi, İslam’ın kalkınması ve ihyası ve Avrupa hakimiyetinden kurtuluşunu sağlayan İslami Hareket ve İslam Birliği idi.

Onun en önemli eserleri şunlardır: 1- Nietzschean Dininin Gerçeği ve Nietzscheanların Durum İfadesi (Nietzsche'nin Reddi Risalesi), 2- Afgan Tarihi, 3- Makalat-i Cemaliye.