Mozaik İşlemciliği

Mozaik işlemeciliği İran'ın el sanatlarından biridir. Bu sanatta sanatkar, cinsine bağlı olarak çeşitli renklerden oluşan ahşap yada taş veya başka bir materyal parçalarını yanyana koyarak değerli bir sanat eseri yaratmaya çalışır. Ahşap parçalarıyla işlenen Mozaik işlemeciliği bu sanatın en tanınmış çeşididir ve İsfahan, Yezd, Kaşan ve Tebriz gibi şehirlerde oldukça yaygındır.

Eskiden günümüze kadar ulaşan mozaik sanatıyla ilgili eserlerde,  çini ile yapılan mozaik işlemeciliğinin ahşaptan daha yaygın olduğu gözlemlenmektedir. Ancak ahşabın uzun süre kalıcı olmaması özelliğinin, ahşaptan yapılmış eski sanat eserlerinin günümüze ulaşmamsının sebeplerinden biri olma ihtimalini de gözardı etmemek gerekir.

Bu sanatın geçmişi geliştirilmiş tarih çerçevesinde incelenebilmektedir. Mevcut olan en eski mozaik işlemciliğinin yapıldığı eserlerden biri Merağa şehrinde bulunan ve İIhanlılar döneminde inşa edilen "Kızıl Kubbe" dir. Oldukça güzel bir görünümü olan bu kubbenin yapımında çini materyalı kullanılarak mozaik sanatının ilkel motifleri işlenmiştir.

Çini Mozaik işlemciliği H.4.y.yılıda Selçuklular döneminde oldukça yaygın bir eI sanatı haline gelmişti. Bu sanat Safeviler döneminde Erdebil'de en zirve noktasına ulaştı.

Çini ile mozaik işlemciliğinin üzerinde yapıldığı Erdebil şehrinde bulunan Şeyh Safiyeddin Erdebili Camii bu sanatın en güzel örneklerindendir.

 Sonraları başkentin Erdebil'den İsfahan'a taşındığında, bu sanatın merkezi isfahan oldu.

Günümüzde de binaların iç dekorasyonunda ve tablolar şeklinde duvarları süslemekte yararlanıldığı bu sanat oldukça ilgi görmekte olup pek çok ilgi duyan öğrenci onu öğrenmeye çalışılır.

Ahşap Mozaik sanatı, arkeoloji araştırmacılara göre Çini Mozaik sanatından sonra yaygınlaşmıştır. Ancak daha önce de değinildiği üzere, ahşabın kalıcılık süresi çini ve metalden daha az olduğu için çok eski örnekleri bulunmamaktadır. Ahşap Mozaik işlemciliğinin en eski örneklerinden biri yanmış bir şehrin arkeolojik çalışmalarında bulunmuş olan ve ahşaptan yapılmış yüzeyinde İran motifleri ve nakışlarının işlendiği bir taraktır. Bu tarağın geçmişinin 5000 yıl Milat Öncesine dayandığı tahmin edilir.

Mozaik Sanatı, Moğollar döneminde yaygınlaşmasıyla birlikte Safeviler döneminde  zirveye ulaşmış olduğu İran'ın değerli el sanatlarındandır.