Abade ve Görülecek Yerleri

Abade’nin Coğrafyası

Abade, Şiraz'a 270 kilometre, İsfahan'a 200 kilometre ve Tahran'a 670 kilometre uzaklıktadır. Deniz seviyesinden 1890 metre yükseklikte bulunan şehir, yarı dağlık bir iklime sahiptir. Bölgede yıllık yağış miktarı 120 milimetreye ulaşır ve bu özelliğiyle kurak bölgeler arasında yer alır.

Abade’nin Tarihçesi

Arkeolojik kazılar, Abade'deki insan yerleşiminin tarihini MÖ 1. binyıla kadar götürmektedir. Kürt grupları, Ahameniş döneminde (MÖ 550-330) Abade ve İsfahan arasındaki geniş ovaya yerleşen ilk gruplardı. Yüzyıllar boyunca, birçok göçebe nüfusu Abade'ye yerleşmiştir. Bu nedenle, şehrin gelenek ve görenekleri göçebe kültüründen etkilenmiş ve halkın lehçesi bir nebze Kürtçeye yaklaşmıştır.

Abade’nin coğrafi konumu ve İsfahan, Yezd ve Şiraz kavşağında yer alması, ona önemli bir rol kazandırmıştır. 18. yüzyılın ikinci yarısında Kerim Han Zend'in Şiraz'ı başkent yapmasının ardından, Safevi hanedanının son şahı olan Şah İsmail III. Abade'ye gönderildi. Kerim Han, Safevilerin halk arasındaki popülaritesi nedeniyle onu şah ve kendisini halkın vekili olarak adlandırıyordu. Bu dönemde Abade ilgi gördü ve Şah İsmail III'ün ikamet edeceği altı bina, bir hamam ve bir cami gibi yapılar inşa edildi. Abade halkı, bu yapıların tamamına "Kerim Han yapıları" adını veriyordu. Bu yapılar günümüzde yıkılmıştır.

Kerim Han'ın haleflerinin ve özellikle Lütf Ali Han Zend ile Ağa Muhammed Han Kaçar arasındaki savaşın yol açtığı iç muhalefetin çatışmaları, ilerleyen yıllarda Abade'ye zarar verdi. Ancak 20. yüzyılda şehrin büyümesi hızlandı ve konutlar, eski kapıların ötesine geçti.

Abade'nin Görülecek Yerleri

İzad Hast Kalesi ve Behram-ı Gûr Sarayı gibi yapılar, Abade'deki en eski eserler olarak kabul edilir. İzad Hast Kalesi, katlı mimarisi ile muhtemelen dünyada inşa edilen ilk apartmandır. "Surmak" olarak bilinen bir yerde, antik bir tepe üzerine inşa edilen Behram-ı Gûr Sarayı da, İzad Hast Kalesi gibi, Sasaniler dönemine (M.S. 224-651) aittir. İzad Hast Kalesi'nin yakınında, inşası 16. yüzyıla dayanan bir kervansaray da bulunmaktadır. Ayrıca, bu dönemden kalma bir köprü de mevcuttur.

Sarraflar Timçe'si, (Sarraflar Çarşısı) Kaçar döneminde (19. yüzyıl) kurulmuştur. Bu timçe, Abade'nin Eski Çarşısı'nın bir parçasıydı ve 1997'de İran'ın ulusal eseri olarak tescil edilmiştir. Bu çarşıda el sanatları ürünleri satılmaktadır. Timçe'nin girişi ahşap kullanılarak yapılmış ve ahşap oymacılığı ile süslenmiştir. Girişin üzerindeki alınlık yarım daire şeklindedir ve bitki ve hayvan motifleri içermektedir. Timçe iki katlıdır ve üst kat tüccar ve esnafın dinlenmesi için kullanılmaktadır.

Abade Şapkalı Köşk'ü de Kaçar döneminden kalma yapılardan biridir. Köşk, yemyeşil bir bahçenin ortasında yer almaktadır. Bu köşk, tek katlı bir yapıdır ve 80 santimetre yüksekliğinde bir platform üzerine inşa edilmiştir. Ceviz ağacından yapılmış dört giriş kapısı ve yeşil, turuncu ve mor renkli camlara sahip uzun pencereler, bu binaya özel bir ihtişam katmıştır. Bu yapı 1999 yılında ulusal eser olarak tescil edilmiştir.

Abade, coğrafi konumu nedeniyle hem çöl hem de soğuk dağ eteği iklimlerine ait bitki örtüsüne sahiptir ve sütleğen, yavşan otu, geven, ters lale, tatula, yılan otu, aspir ve deve dikeni gibi türler burada yetişmektedir. Bu şehrin görülmeye değer yerlerinden biri de Basiran Avlanma Yasak Bölgesi'dir ve burada Kaplan, kurt, sırtlan, çakal, tilki ve keklik, çil keklik, bıldırcın ve toygar gibi kuşlar gözlemlenmiştir.

Hüsrev ve Şirin köyü, Abade'ye 80 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır. Efsanevi İranlı aşıklar Hüsrev ve Şirin'in adını taşıyan iki güzel nehir bu köyden geçmektedir ve burası Abade'de doğa turizmi için en cazip yerlerden biri olarak kabul edilmektedir. Köyde ters lalelerden oluşan bir ova bulunmaktadır ve burayı ziyaret etmek şüphesiz turistler için en güzel anılardan biri olacaktır. Ters lale, Zagros Dağları'nın eteklerinde ilkbaharın başlarında yetişen ve bölgenin iklimine bağlı olarak bir aya kadar dayanan güzel ve hassas bir çiçektir.

Abade Şehrinin Küresel Unvanı

Abade, ahşap oymacılığı sanatındaki geçmişi nedeniyle 2018 yılında Dünya Ahşap Oymacılığı Şehri olarak seçilmiştir.