Şiraz'ın tarihi kimlik Belgesi; Abu Nasr Sarayı ve Baram Delak

Ebu Nasr Sarayı ve Baram Delak kabartmaları, Şiraz'ın tarihi kimliği niteliğindedir; çünkü bu eserler, bugün Şiraz olarak bildiğimiz yerdeki yerleşimin muhtemelen 1.700 yıldan daha eskilere dayandığını gösteriyor.

Ebu Nasr Sarayı

"Süleyman'ın Annesi’nin Tahtı", "Teht-e-Süleyman" veya "Teht-e-Ebu Nasr" olarak da adlandırılan Ebu Nasr Sarayı, muhtemelen bir saray olan yapının kalıntılarıdır. Kazılara göre bu eserin yaşı 2.500 yıl olarak tahmin ediliyor.

Abu Nasr Sarayı'nın yeri ve tarihi

Yapının kalıntıları ve içinde bulunan çanak çömlek örnekleri göz önüne alındığında, bu eserin muhtemelen Partiler döneminde (MÖ 247-MS 224) inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bu dönemde Sasaniler döneminde (MS 224-651) de kullanılan çok sağlam bir yapı inşa edilmiştir. Bu eserde bulunan eserler arasında çok sayıda Çin ve Yunan sikkesi ve mührü de bulunmaktadır. Bu, bu kale-kentin bir zamanlar çok müreffeh olduğunu ve uzak diyarlardan gelen tüccarların burayı ziyaret ettiğini göstermektedir.

Daha önce Ebu Nasr Sarayı, Şiraz'ın kentsel alanına altı kilometre uzaklıktaydı ancak bugün kentsel alanın genişlemesi nedeniyle sınırların bir parçası olarak kabul ediliyor.

Abu Nasr Sarayı'ndaki arkeolojik kazılar

1931-1933 yılları arasında Chicago Üniversitesi ve New York Metropolitan Sanat Müzesi'nden bir ekip burayı inceledi. Bu kazılarda Partiler dönemine ait kentsel kalıntılar ortaya çıkarılmış, çok sayıda çanak çömlek, sikke ve boncuk bulunmuştur. Bu sikkelerden birinin üzerinde "Şiraz", çevresinde ise "Ardeşirhoreh" yazısı vardı. Ardeşir-Hore, Ahameniş hanedanının kurucusu Ardeşir Babakan'a atfedilen antik Pers'in beş bölgesinden biriydi.

Bir süre sonra, köylülerin bölgede buldukları taşlarla kendilerine evler yapmaları sonucu binanın bazı bölümleri yıkılmıştır. Günümüzde Ahameniş Dönemi'ne ait taş eşiklerden yalnızca biri ayakta kalmış olup, duvarlarında bir hizmetçinin elinde bir kap tuttuğu tasviri görülebilmektedir.

Persepolis'te bulunan bu tipteki kabartmaların birçoğu Ebu Nasr Sarayı'nda da görülmüştür. Bazı bilim adamları bu parçaların Persepolis'ten buraya getirildiğini ve kullanıldığını ileri sürüyorlar.

Arkeologlara göre, İslamiyet öncesi dönemde, bugün Şiraz olarak bilinen yerin çevresinde çok sayıda saray ve kale bulunuyordu; bunlardan biri de Ebu Nasr Sarayı'ydı.

Baram Delak

Abu Nasr Sarayı'na dört kilometre uzaklıkta, sulak alan ve gezinti yeri olarak da bilinen tarihi Baram Delak alanı yer almaktadır. Bu bölgede dağ yarıklarından fışkıran bir pınar, etrafı sazlıklarla çevrili bir lagün oluşturmaktadır. Lagünün kenarındaki dağın gövdesinde, muhtemelen II. Behram (MS 274-293 yılları arasında hüküm sürmüştür) ve eşi Şapurdohtak'la ilgili bir kabartma görülmektedir. Bu resimde Behram, eşine bir lotus dalı hediye ediyor. Bu kaya resminin altında, ince bir yazıyla yazılmış, dört beş satırdan oluşan bir yazıt bulunmaktadır. Bu yazıtın çoğu okunamamakta ve kaybolmuştur. Bu yazıtın, bu petroglifteki tasvir edilen adamı tanımladığı anlaşılıyor. Petroglifte görülen kadının bir eli bir çiçeği kavramak için uzanmış, diğer eli ise bir kolun içinde saklı olarak ağzının önünde tutuluyor. Örgülü saçlarını tepeden yarım bir taç şeklinde toplamış, başının arkasına bağladığı kurdeleler ve kumaş tutamlarıyla gevşek bir kuyruk bırakmış.

Bu petroglifin solunda, her biri bir erkek figürünü betimleyen iki petroglif daha görülebilir. Bu iki petroglifin arasında, soldaki petroglifteki adam, üzerinde bıçak bulunan keçe veya bez bir şapka takmaktadır. Petroglifteki bir başka adam büyük, yuvarlak bir taç takıyor ve petroglifteki bir başka adam (muhtemelen Behram II.) hafifçe çıkıntılı ön kısmı olan büyük bir şapka veya taç takıyor.

Yazarın, iki adamın karşı karşıya durup sohbet ettikleri görüntülerini birbirine bağlamayı amaçladığı anlaşılıyor. Ancak dağın yarığı buna engel oldu.

Uzmanlara göre bu bölgenin ismi de Behram isminden gelmektedir. Buna göre Baram Delak, Orta Farsçada "Behram'ın kalbi" anlamına gelen "Bahram Dundelak" ifadesinden türemiştir.

Taht-e-Süleyman’ın Ulusal Sicili

Taht-ı Süleyman'ın adı, 1931 yılında İran'ın millî anıtları listesine kaydedilmişitr.