İran'ın güneyindeki ulaşım yolu üzerinde yer alan kadim bir şehir; Neyriz.

Neyriz, köklü geçmişi ve coğrafi konumu nedeniyle Güney İran'ın önemli şehirlerinden biridir.

Neyriz Adının Kökeni

Bazı uzmanlara göre, şehirde demir madenlerinin bulunması ve silah yapım endüstrisinin yaygın olması nedeniyle Neyriz, "mızrak yapım yeri" anlamına gelecek şekilde adlandırılmıştır. Ancak bazıları da bu ismin, bölgedeki ve Bahtegan Gölü çevresindeki bol miktardaki sazlıklardan kaynaklandığını düşünmektedir.

Neyriz adıyla ilgili bir diğer teori ise, adın "şehir" anlamına gelen "ney" ve "nehir" veya "su" anlamına gelen "riz" kelimelerinden oluştuğu yönündedir. Bu durumda isim, "Nehir Şehri" veya "Su Şehri" anlamına gelecektir.

Neyriz'in Tarihçesi

Bazıları Neyriz'in geçmişini Medler dönemine (MÖ 678-549) dayandırsa da, bu konuda herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Neyriz'e dair izlerin görüldüğü en eski eserler, Persepolis'te bulunan kil tabletlerdir. Uzmanlar, günümüzdeki Neyriz'in, Büyük Darius (MÖ 522-486) zamanında Fars'ın büyük ve kalabalık şehirlerinden biri olduğuna inanmaktadır. Persepolis'teki bir yazıttan anlaşıldığı üzere, o dönemde bu bölge silah yapım merkeziydi ve 700'e kadar mızrak, kılıç ve zırh yapım atölyesi bulunmaktaydı.

Görünüşe göre Neyriz, varlığı boyunca dört kez yıkılmış ve şu anda var olan şehir, Neyriz halkının yerleşim için kurduğu dördüncü şehirdir.

İslami dönemden kalan tarihi kaynaklarda Neyriz'in adı geçmektedir; bu durum, şehrin o dönemlerdeki önemini göstermektedir. 16. yüzyılın sonlarına doğru Neyriz'de bir hastane ve tıp okulu bulunmaktaydı. Son birkaç yüzyıl boyunca Neyriz birkaç kez yağmalanmış ve yerel yöneticilerin çatışma alanı olmuştur.

Neyriz Coğrafyası

Yaklaşık 50 bin nüfusa sahip Neyriz şehri, Neyriz ilçesinin merkezidir ve Fars eyaletinin ilçelerinden biri olarak kabul edilir. Bu ilçe, İran'ın üç eyaleti olan Hürmüzgan, Kirman ve Yezd ile ortak sınıra sahiptir. 10.650 kilometrekarelik bir alana sahip olan Neyriz ilçesi, Fars eyaletinin doğusunda yer almaktadır. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1595 metredir. Neyriz, nispeten ılıman bir iklime sahiptir.

Neyriz'in Tarihi Cazibe Merkezleri

Cami-i Kebir Camii

Bu cami, yapımının 10. yüzyıla kadar uzandığı İran'ın en eski camilerinden biri olarak bilinir. Caminin eski mihrabı güzel alçı süslemelerle dekore edilmiştir ve uzun ve görülmeye değer revakı, yapının en önemli bölümü olarak kabul edilir. Bu caminin küçük revakında, yerel halkın yaşının binden fazla olduğunu düşündüğü bir ardıç ağacı bulunmaktadır.

Tel Kale Bedrabad

Neyriz'in Dehçah köyünde bulunan bu tarihi tepe, İslam sonrası dönemden kalmıştır ve 2002 yılında İran'ın ulusal eserler listesine kaydedilmiştir.

SPR Kalesi

Bu kale, İslam sonrası dönemlere aittir ve bu garip isim, SPR birliğine mensup bir grup İngiliz askerinin buraya yerleşmesinden sonra verilmiştir. Bu kale, Kirman, Yezd, Bender Abbas, Şiraz ve İsfahan güzergahı üzerinde yer almaktadır ve bu nedenle stratejik bir konuma sahiptir. Taş, toprak ve horasan harcı, kalenin ana yapım malzemeleridir.

SPR Kalesi, 2001 yılında İran'ın ulusal eserler listesine kaydedilmiştir.

Neyriz Kervansarayı

Neyriz'in coğrafi konumu nedeniyle, birçok kervan buradan geçmekteydi. Bu nedenle, burada bir kervansaray kurulmuştur ve hala ayaktadır. Yerel halk burayı "Servi Kervansarayı" olarak bilmektedir. Bu kervansarayın yanında, Genc Ali Han Hamamı (Kerman) tarzında inşa edilmiş ve "Hacı Muhammed Hasan Hamamı" olarak bilinen bir hamam da bulunmaktadır.

Üstat Ahmed Neyrizi'nin Türbesi

Ahmed bin Şemseddin Muhammed Neyrizi veya "Sultani" lakabıyla anılan Mirza Ahmed Neyrizi, nesih hattının en büyük hattatlarından biri olarak kabul edilir. 18. yüzyılın sonlarında, Safevi döneminin sonlarında yaşamış ve daha sonra hattatlar tarafından benimsenen ve "İran Nesihi" olarak ün kazanan özel bir nesih hattı tarzı geliştirmiştir.

Neyriz'in Doğal Güzellikleri

Behramgur Koruma Alanı

Bu bölge 1972'den beri varlığını sürdürmektedir ve çeşitli kuş, omurgalı ve kedi türlerine ev sahipliği yapmaktadır. Art arda yaşanan kuraklıklar ve bölgedeki su kaynaklarının yok olması, bölgedeki bitki ve hayvanlar için çok büyük tehditler oluşturmaktadır.

Tarem Şelalesi

Neyriz'e beş kilometre uzaklıkta bulunan mevsimlik şelalelerden biri olan Tarem Şelalesi, 115 metre yüksekliğe sahiptir ve İran'ın en yüksek şelalelerinden biri olarak kabul edilir. Şelale, yağışlı mevsimlerde akar ve incir ağaçlarının arasından geçtikten sonra "Gürab" olarak bilinen bir yere dökülür.

Pelengan Pınarı

Bu görülmeye değer yerin Neyriz'e uzaklığı 20 kilometredir. Bu pınar, Neyriz'in başlıca mesire yerlerinden biri olarak kabul edilir ve suyu, şehir çevresinde bulunan incir, nar ve badem bahçelerinin sulanmasında kullanılır.