Gülistan

Sa'di Şirazi'nin ünlü eseri olan Gülistan h.636/m.1258 yılında telif edilmiş olan Fars Dili'nin ahengin edebi nesrinin bir örneğidir.

Sa'di, tatlı hikayeler çerçevesinde ahlaki, dini ve toplumsal konuları içeren Gülistan'ı bir mukaddime ile Padişahların Huy ve Siretleri, Dervişlerin Halleri, Kanaatin Faziletleri, Suskunluğun Faydaları, Aşk ile Gençlik, Zafiyet ile Yaşlılık, Terbiye'nin Tesiri ve Sohbet Adabı olmak üzere Sekiz Bab'da düzenleyip, Fars Atabeyler hanedanı'nın en bilinen hükümdarı olan Şehzade Sa'd bin Ebu Bekir bin Sa'd-i Zengi'ye takdim etti.

Yalın ve sanatsal nesri olan bölümlerden oluşan Gülistan tekdüze olmayan bir nesir üslubuyla yazılmıştır. Şöyle ki Sa'di ustaca yazdığı yalın nesrinin yanısıra gerek duyduğunda latif seciili ibareler de kullanmıştır. Dolayısıyla Gülistan'ın nesrini bir çeşit vezinli ve şiirsel bir nesir biçimi olarak tanımlamakla gerçekten hakkını teslim etmiş oluruz. Sa'di Gülistan'da secii sanatını kullanmasına rağmen aşırı derecede Arapça sözcükler kullanmaktan kaçınmıştır. Dolayısıyla onun Gülistan'ı Farsça konuşanların zevkine tam olarak hitap eden bir eser olmuştur. Bu da 7.y.yılda Sadi tarafından getirilmiş olan büyük bir yenicilik sayılır.

Gülistan bu dönemin sanatsal nesirlerle yazılmış olduğu diğer eserlerine göre kendine özgü seçkin ve belirgin bir üsluba sahiptir. Sonraki dönemlerde bazı yazarlar ve edebiyatçılar eserlerinde onu taklit etmeye çalışmışlardır.

Örneğin: Muineddin Cuveyni, "Nigaristan" adlı eserinde; Molla Cami, "Baharistan" adlı eserinde; Kaani, "Perişan" adlı eserinde ve Kaimmakam Ferahani tüm eserlerinde.

Ayrıca çok sayıda yazar ve araştırmacı Gülistan'ın üzerine Arapça, Türkçe ve Farsça olarak şerhler yazmışlardır.

Çevirilere gelince, Gülistan'ın en eski çevirisi, Andre du Ryer tarafında yapılan ve m.1634 yılınd Paris'te basılıp yayımlanan çeviridir.

Sonraları Fransız bir oryantalist olan Henri Masse, kitabında Gülistan'ın, Latince, Fransızca, İngilizce, Almanca, Rusça, Arapça,Türkçe v.b gibi diller olarak 55 dile tercüme edildiğini belirtmiştir.