Tezhip

Tezhip

Altın işlemeciliği ve yaldışlama işlemi anlamını gelen tezhip, tarihi, dini, Şiir divanları kitapları ve güzel yazı parçalarını güzelleştirmek ve süslemek için kullanılan güzel ve bedî' bir sanattır.

İran - İslam resim sanatı dallarından biri olan tezhip sanatı birkaç yüz yıllık geçmişe sahiptir. Bu sanat aslında kitap sayfalarını ve el yazmalı nüshaları rengarenk özellik altın rekli Slimi ve Hatayi adlı gibi şekiller, çiçek böcekli zarif nakışlar veya iç içe girmiş geometrik desenlerle süsleme sanatıdır.

Müzehhip olarak bilinen tezhip sanatçısı çeşitli simgelerden zekice yararlanarak işinin maddi, manevi, zahiri ve batini tezahürlerini seyirciye sunuyor. Bu kutsal sanatta dikey ve amudi hatlar maddi hayat ve evrenin doğal yönlerinin simgesi, eğik ve münhani hatlar ise manevi fenomenler ve kâinatın doğaüstü yönlerinin sembolüdür. Ayrıca dikdörtgen şeklindeki çizelgeler ve perspektifler maddi boyutlar göstergesi olup, eğik ve münhani çizelgeler manevi boyutlar simgesidir. Özellikle kapalı münhaniler yani daire şeklindeki motifler "Tevhit" ilkesine işaret etmekte, dairenin merkezi ise Allah'ın birliğinin sembolüdür.

Tezhip sanatının zirve noktası, Timurlular ve Safeviler dönemlerindeki kitap süslemelerde gözlemlemek mümkündür. Tezhip de resim sanatı gibi çeşitli ekollara sahiptir. Onların arasından Selçuklu, Timurlu, Safevi ve Kaçar ekollarına en meşhur  ekollar olarak işaret edilebilir.

Bu sanattan hem bağımsız bir şekilde hem de çiçek, kuş vb. nakışları olan minyatür veya güzel yazı olan hat sanatlarıyla birlikte yararlanmak mümkündür. Bu sanat ayrıca çinicilik, kakmacılık, maden nakışçılığı ve ağaç oymacılığı gibi sanatlar ile birlikte de sunulmaktadır.