Merend; yedi bin yıllık bir şehir

Merend, Doğu Azerbaycan eyaletinin kuzeybatısında yer alan bir şehirdir. Nüfus açısından, eyaletin şehirleri arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Merend şehri, bu kentin merkezidir ve Tebriz'in kuzeybatısında 65 kilometre mesafede bulunmaktadır. Tarihsel geçmişi açısından, eyaletin en eski şehirlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Merend'in Tarihçesi

Merend, coğrafi konumu nedeniyle İran ile Avrupa arasındaki güzergah üzerinde yer almıştır; bu nedenle bazıları bu şehri İran'ın Avrupa'ya açılan kapısı olarak adlandırmıştır. Bu şehrin önemi o kadar büyüktür ki, tarihçiler Ptolemaios, Herodot ve Ksenofon gibi isimler de ondan bahsetmiştir. Bu ünlü tarihçilerin eserlerinde "Mandagarna" veya "Mandagar" ifadesi Merend'i işaret etmektedir. Merend'in ünü o kadar yüksektir ki, Ptolemaios (yaklaşık M.Ö. 100 ile M.Ö. 170 arasında) Merend'i tarihin en gelişmiş şehirlerinden biri olarak anmıştır.

Bu atıflara rağmen, Urartu belgeleri Merend'in tarihinin bu tarihçilerden çok daha eski olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, Merend M.Ö. üçüncü binyılda gelişmiş bir şehir olmuştur. Ayrıca, Gerger antik höyüklerinde M.Ö. beşinci binyıla ait eserlerin keşfi, bu şehrin tarihini yedi bin yıla kadar uzatmaktadır. Daha sonra, Medler döneminde de (M.Ö. 678 ile M.Ö. 549) Merend önemini korumuştur.

Tevrat'a dayanan bir rivayet, Hazreti Hz. Nuh'un Merend şehrinde gömüldüğünü öne sürmektedir. Bazı Ermeniler, Nuh'un gemisinin Nahçıvan'a indiğine ve onun orada defnedildiğine inanırken, eşinin Merend'te gömüldüğünü savunmaktadır.

İslam Sonrası Merend   

Müslümanlar, 18 ile 22 Hicri yılları (639 ile 641 Miladi) arasında Azerbaycan'ı ele geçirmiştir. Ancak Merend'den bahseden ilk İslami eser, 160 Hicri yılına (776 Miladi) tarihlenmektedir. Bazıları, o dönemde Merend'in küçük bir köy haline geldiğini ve tarihi kitaplarda anılacak bir önemi olmadığını düşünmektedir. Bu teoriye göre, Merend, İslam'ın İran'a girmesinin ardından yavaş yavaş gelişmiş ve geçmişteki ihtişamını yeniden kazanmıştır. 

Babek Horramdin (vefatı Ocak 838 Miladi/ 223 Hicri) Abbasiler'e karşı isyan ettiğinde Merend üzerinde hâkimiyet kurmuştu. Bu dönemde birkaç yerel hanedan da bu bölgeyi yönetmiştir. Sonraki yüzyıllarda Merend, ihtişamını korumuş ve burayı ziyaret eden seyyahlar, yeşilliği ve meyve bahçeleri hakkında yazmışlardır. 

1205 (602 Hicri) yılında Ermeniler Merend'e saldırmış ve burayı tahrip etmiştir. Ancak Sultan Celaleddin Harzemşah'ın (1220-1231) bu şehre yerleşmesi sonrasında Merend yeniden canlanmıştır. Merend şehrinin önemi, sonraki dönemlerde birkaç grup arasında çatışma alanı olmasına neden olmuştur. Takip eden yüzyıllarda Merend, birçok kez yağma ve savaşa maruz kalmış, ancak nihayetinde 19. yüzyılda huzuruna kavuşmuş ve, İran'ın kuzeybatısındaki en önemli şehirlerden biri olarak yerini yeniden almıştır. 

Merend'in Sanayi ve Ekonomisi 

İran'da Merend, en büyük kuru meyve üreticisi olarak bilinmektedir. Bu şehir, hâlâ İran'ın önemli ulaşım yolları üzerinde yer almakta ve tırların geçişi nedeniyle "tırlar şehri" olarak adlandırılmaktadır. Bu şehrin ekonomisi, daha çok tarım ve buna dayalı sanayilere dayanmaktadır. Baklagiller, sebzeler ve meyveler, özellikle üzüm ve kayısı, Merend'in en önemli tarım ürünleri arasında yer almaktadır.

Merend'in Görülecek Yerleri 

Merend, zengin tarihi ve doğal eserler koleksiyonuna sahiptir. Günümüz Merend şehrinin merkezinde yer alan Merend Ulu Cami’i, bu şehrin en önemli tarihi eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu cami, 1330 yılında (731 Hicri) inşa edilmiştir. Merend Kervansarayı da tam olarak bu yıl kurulmuş olup, önemli eserlerden biri olarak sayılmaktadır. "Bazar Cami’i" olarak bilinen başka bir cami ise bazıları tarafından Nuh'un eşinin veya annesinin mezarı olarak kabul edilmektedir ve bu şehrin bir diğer tarihi eseridir. 

Merend, doğa severler için cazip bir destinasyon haline getiren birçok doğal güzelliğe de sahiptir. "Mugan Yurdu" mesire yeri, bu cazibe merkezlerinden en bakir olanlarından biridir. Bu yerin adı "Düşünürün Sığınağı" anlamına gelmektedir ve bir bakıma, derin sessizliğine ve eşsiz ihtişamına atıfta bulunmaktadır.