Kutsal Yuhanna Kilisesi; Maraga'nın tek Kilisesi

Marağa şehrinin tarihi ve güzellikleri hakkında çok şey söylenebilir. Bu şehir, 13. ve 14. yüzyıllarda İlhanlıların başkenti olmasının yanı sıra, coğrafi ve doğal konumu nedeniyle her zaman farklı yöneticilerin dikkatini çekmiştir. Marağa'da, çoğu İlhanlılar dönemine ait olmak üzere, çok sayıda tarihi eser bulunmaktadır. Bu dönemde bu şehir, Marağa Gözlemevi'nin kurulmasıyla birlikte, dönemin bilim insanları ve öğrencileri için bir buluşma ve eğitim merkezi haline gelmiştir. Günümüzde de bu şehir, Doğu Azerbaycan eyaletinin büyük şehirlerinden biri olarak tanınmakta ve doğal ve tarihi cazibeleri nedeniyle her yıl birçok turist tarafından ziyaret edilmektedir.

Marağa'daki Ermeniler

Ermenistan, dünyada Ermenilerin ana yerleşim yeri olmasına rağmen, İran'ın farklı bölgelerinde yaşayan Ermenilerin, İranlılarla olan ilişkisini oldukça güçlendirmiştir. İran'ın kuzeybatısındaki birçok şehir, geçmişten beri Ermenilere ev sahipliği yapmıştır; bu bölgede 180'den fazla Ermeni kilisesi bulunmaktadır.

Ermeniler, yüzyıllar önce Marağa şehrinde yaşamaya başlamışlardır. Hülagü Han (1256-1265 yılları arasında hüküm süren Moğol hükümdarı) Hristiyan olduğundan, Marağa'nın onun tarafından (İlhanlı) devletinin başkenti olarak seçilmesi, birçok Ermeni'nin buraya göç etmesine neden olmuştur. Böylece Marağa, Ermenilerin yoğun olarak bulunduğu merkezlerden biri haline gelmiştir. Bu dönemde ticaret, Ermenilerin kuzeybatı İran'a göç etme ve burada bulunma amaçlarından biri olmuştur.

20. yüzyılın başlarında da Ermenilerin İran'a göçünde başka bir dalga yaşanmıştır. Bu dönemde yaklaşık 15 bin kişilik bir nüfus, kuzeybatı İran'a sığınmış ve burada yerleşmiştir. Günümüzde Marağa ile ilgili en önemli Ermeni eseri, Kutsal Yuhanna veya St. Hovhannes Kilisesi'dir.

Kutsal Yuhanna Kilisesi’nin Mimarisi ve Özellikleri

Bu kilise, Katolik Ermenilere aittir ve adı, Ermenilerin "Hovhannes" dediği İsa'nın havarilerinden biri olan Yuhanna'dan gelmektedir.

Bu kilisenin yapısı, birçok benzer yapıda görülenlerin aksine, kareye yakın bir şekle sahiptir ve dış cephesi tuğladandır. Bu kilise oldukça küçüktür ve yalnızca 258 metrekarelik bir alana sahiptir. 2017 yılında başlayan ve yaklaşık dört yıl süren son restorasyon çalışmasında, yapının önemli bölümleri yeniden inşa edilmiştir. Bu restorasyonun sonunda, kilisenin korosunda ve genel yapısında üç kemer, çevresiyle birlikte yenilenmiştir.

Kilisenin üç ana bölümü bulunmaktadır: Başpiskoposun ikametgahı, okul ve mum ile tütsü yakma yeri. Kilisenin girişi batısında yer almaktadır. Bu giriş, kubbeli bir kemer ile donatılmıştır. Bu girişin üzerinde de çan kulesinin bulunduğu bir kubbe inşa edilmiştir.

Kilisenin ibadet alanı doğu kısmında yer almaktadır. İbadet alanında, ortada iki yanındaki kemerlerden daha büyük olan bir kemer nişi ile birlikte üç kemer nişi bulunmaktadır ve bunun üzerinde renkli camlardan oluşan iki dikdörtgen pencere yer almaktadır. Kilisenin, çan kulesine ulaşan iki merdivenle bağlantılı bir tuğla sundurması vardır. Bu kule, 12 metre yüksekliğinde ve 16 gen şeklinde olarak inşa edilmiştir. Yapının doğu, kuzey ve güney kısımlarında yer alan küçük pencereler, iç mekanın aydınlatılmasını sağlamaktadır.

Kutsal Hovhannes Kilisesi'nin Tarihçesi

Uzmanlar, Kutsal Hovhannes Kilisesi'nin ilk yapısının oldukça eski olduğunu, ancak zamanla çeşitli nedenlerden, özellikle erozyon veya doğal afetler nedeniyle tahrip olduğunu düşünmektedir. Kilise, Moğol İlhanlıları döneminde özel bir konuma sahipti, ancak günümüzde Ermenilerin diğer şehirlere göç etmesi nedeniyle daha az kullanılmaktadır.

Şu andaki yapı, 1840 yılında "Samson Han" adlı bir kişinin yönetiminde inşa edilmiştir. Bu yeniden inşada Rus ve Fransız mimarlar rol almıştır. Daha sonra da yapının restorasyonu için birkaç kez genel ve detaylı çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

Kutsal Hovhannes Kilisesi'nin Ulusal Kaydı

Bu eser, 1968 yılında İran'ın ulusal eserler listesine kaydedilmiştir.