ALLAH’IN ADIYLA
iRAN İSLÂM CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
İLE
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
ARASINDA 2001-2003 YILLARINA AİT EĞİTİM, BİLİM,
KÜLTÜR, GENÇLİK VE SPOR
DEĞİŞİM PROGRAMI

MADDE 1

Taraflar, kendi ülkelerinde düzenlenecek bilimsel ve kültürel özellikteki uluslararası kongre, konferans, sempozyom ve diğer benzer etkinlikler hakkında birbirlerini bilgilendirecek, resmen davet edilmiş bilim adamlarının bu etkinliklere katılımını karşılıklı olarak teşvik edecek ve bu toplantılar sonunda yayınlanacak bilimsel ve kültürel raporların değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 2

Taraflar, okul öncesi eğitim dahil olmak üzere kendi genel ve mesleki eğitim sistemleri arasında tanışıklığın sağlanması amacıyla, her biri kısa süreli ziyaretler için en az iki uzmandan oluşacak heyetlerin ve belge ile bilimsel yayın gibi yazılı malzemenin değişiminde bulunacaklardır.

Taraflar ayrıca, özellikle okuryazarlık kampanyaları ve öğretmen yetiştirlmesi ile ilgili olarak kendi eğitim sistemleri, programları, eğitim teknolojileri ve öğretim yöntemleri hakkındaki bilgilerinin geliştirilmesi amacıyla eğitim makamları ve kuruluşları arasındaki işbirliğini teşvik edeceklerdir.

Bu alanlardaki işbirliğinin görüşülmesi amacıyla yapılacak heyet değişimlerinin koşulları ve zamanlamaları diplomatik yoldan ayrı ayrı kararlaştırılacaktır.

MADDE 3

Taraflar, ortak paydaları ve paylaştıkları değerlerin zenginleştirilmesi amacıyla kendi tarihleri, coğrafyaları, dilleri, kültürleri ve gelenekleri hakkında daha geniş doğru ve nesnel bilgi edinimini başlatacaklardır.

Taraflar, bu çerçevede, kendi ilk ve ortaöğretim seviyelerinde okutulan tarih ve coğrafya ders kitapları, atlaslar ve diğer eğitim malzemesinin değişimini destekleyeceklerdir.

Taraflar, yanlış yorumlamaların giderilmesine yönelik değerlendirmelerin ve önerilerin paylaşımı amacıyla, ayrıntılı diplomatik yoldan kararlaştırılmak üzere karşılıklı olarak uzman toplantıları düzenlenmesi konusunda anlaşmışlardır.

MADDE 4

Taraflar, denklik koşullarının belirlenmesi amacıyla, kendi ulusal mevzuatlarına uygun olarak bilgi, hukuki ve açıklayıcı belgeler ve birbirlerinin yetkili kurumlarınca verilen derece, diploma ve sertifikaların örnekleri gibi malzemenin değişiminde bulunacaklardır.

Taraflar, işbu programın süresi içerisinde, ayrıntıları diplomatik yoldan kararlaştırılmak üzere kısa süreler için en az iki uzmandan oluşacak heyetlerin değişiminde bulunacak ve uzman toplantıları düzenleyeceklerdir.

MADDE 5

İran tarafı, Türk Üniversitelerinde tam anlamıyla faal dört Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü bulunmasını gözönüne alarak, İran İslam Cumhuriyeti’nin önde gelen üniversitelerinden birini, Türkiye tarafından akademik destek sağlanmak kaydıyla, kendi bünyesinde bir Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü kurmaya teşvik edecektir.

Taraflar, kendi köklü kültür ve dillerinin tanıtılması amacıyla, yukarıda sözü geçen bölümlerin faaliyetlerini karşılıklı olarak destekleyeceklerdir.

MADDE 6

Taraflar, kendi üniversitelerinde bulunan Türk ve Fars Dili Edebiyatı Bölümleri arasındaki işbirliğini destekleyecek ve işbu programın süresi içerisinde, bu bölümlerle işbirliği halinde eğitim ve ders vermek üzere iki öğretim üyesinin değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 7

Taraflar, kendi bilim ve yükseköğretim kurumlarında eğitim ve araştırma amacıyla karşılıklı olarak yılda yedi adet araştırma bursu tahsis edeceklerdir.

Buna ek olarak, Türk Tarafı İran tarafına her yıl Türk dili ve kültürü alanında herbiri iki aylık iki adet yaz kursu bursu tahsis edecektir.

İran tarafı Türk tarafına her yıl, Türk üniversitelerindeki Fars Dili ve Edebiyatı Bölümleri mezunlarına herbiri iki aylık iki adet araştırma bursu tahsis edecektir.

MADDE 8

Taraflar, birbirlerinin dili ve edebiyatının öğretilmesi amacıyla, kendi diplomatik temsilcilikleri bünyesinde Türk ve Fars Dili kurslarının açılmasını kolaylaştıracaklardır.

MADDE 9

Türkiye Cumhuriyeti’nin Atatürk Araştırma Merkezi, “Türkiye Cumhuriyeti Tarihi” konusunda bir İranlı araştırmacının araştırma yapması amacıyla, 2001 yılı içerisinde kullanılacak üç aylık süreli bir adet burs tahsis etmeye hazırdır. İran tarafı, karşılıklı olarak, Atatürk Araştırma Merkezine “20. Yüzyıl İran Tarihi” konusunda Büyük İslami Ansiklopedi Merkezinde araştırma yapılması için üç aylık süreli bir adet burs tahsis etmeye hazırdır.

MADDE 10

Türk tarafı, Tahran Üniversitesinden belirlenecek iki araştırmacı için, “Halı” ve “Türk İran ilişkilerinin 100 yılı ve geleceği ” konularında araştırma yapmak üzere üç aylık süreli iki adet araştırma bursu tahsis edecektir.

MADDE 11

Taraflar, kendi yükseköğretim kurumları ile bilim ve araştırma kuruluşları arasında temas kurulması ve ilgili üniversite öğrencileri için bilimsel içerikli eğitim turları düzenlenmesini kolaylaştıracaklardır.

MADDE 12

Taraflar, tarih, kültür, sanat, kültürel ve doğal miras, siyasi ve ekonomik yaşam gibi ortak ilgi alanlarında ortak akademik ve bilimsel eğitim ve araştırma projelerinin başlatılmasını karşılıklı olarak teşvik edeceklerdir.

MADDE 13

Taraflar, öğretim üyelerinin, bilim adamlarının ve bilgi değişimi ile ortak araştırma projeleri, seminer ve kongrelerin gerçekleştirilmesini kapsayacak şekilde kendi yükseköğretim ve bilim kurumları arasında temasların kurulmasını destekleyerek bilimsel ve teknolojik işbirliğini teşvik edeceklerdir.

Taraflar, ayrıca, değişik ortak ilgi alanlarında görüş alışverişinde bulunmak, konferanslar veya ders vermek ve araştırma yapmak üzere karşılıklı olarak öğretim üyelerinin, bilim adamlarının ve araştırmacıların değişimini destekleyeceklerdir.

MADDE 14

Taraflar, kendi zengin kültürel mirasları ve medeniyetlerinin daha iyi ve kapsamlı olarak anlaşılmasına katkıda bulunmak amacıyla, tarihçi, öğretim üyesi, bilim adamı, gazeteci, devlet adamı ve diplomat gibi değişik meslek gruplarından uzmanların katılımıyla, ilişkilerinin tarihsel gelişimi ile kendi toplumlarında süregelen küresel, siyasi, ekonomik ve geleneksel değerler hakkında karşılıklı olarak seminer ve paneller vb. düzenlenmesini sağlayacaklardır.

II. KÜLTÜR VE SANAT

MADDE 15

2001 yılının birleşmiş Milletler tarafında “Medeniyetlerarası Diyalog” yılı olarak ilan edilmiş olması dolayısıyla her iki taraf, içerisinde bulunan yıl ve bir sonraki yıl süresince kendi ülkelerinde medeniyetlerarası diyalog hakkında toplantılar düzenleme konusunda anlaşmışlardır. Benzer toplantılar takip eden yıllarda karşılıklı mutabakat ile tekrarlanacaktır.

MADDE 16

Taraflar, kendi ülkelerinde sanat ve kültür haftaları düzenlenmesini karşılıklı olarak teşvik edeceklerdir.

MADDE 17

Taraflar, karşılıklık ilkesi uyarınca gösteriler düzenlenmesi için sanatçı ve sanat topluluklarının değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 18

Taraflar, ortaklaşa klasik müzik konserleri düzenlemesi konusunda işbirliği yapacaklardır.

MADDE 19

Taraflar, kültürel ve doğal zenginliklerinin tanıtılması amacıyla fotoğraf sergileri düzenlenmesini karşılıklı olarak teşvik edeceklerdir.

MADDE 20

Taraflar, plastik sanatları ve el sanatları alanında kendi ülkelerinde düzenlenecek uluslararası kültürel etkinlikler hakkında birbirlerini bilgilendireceklerdir.

MADDE 21

Taraflar, kendi ülkelerinde film haftaları düzenlenmesini karşılıklı olarak sağlayacaklardır. Bu çerçevede üç kişiye kadar olan heyetlerin değişimi yapılacaktır.

MADDE 22

Taraflar, profesyonel uzun ve kısa metrajlı filmler ile yönetmen, sinema sanatçısı, senaryo yazarı gibi bu alandan sanatçıların kendi ülkelerinde düzenlenecek uluslararası film festivallerine katılımını sağlayacaklardır.

MADDE 23

Taraflar, kendi uzmanları ve bilim adamlarının ülkelerinde folklor alanında düzenlenecek uluslararası bilimsel kongre, konferans, seminer ve sempozyumlara katılımı yönünde karşılıklı olarak davet yapacaklardır.

MADDE 24

Taraflar, kendi ülkelerinde düzenlenecek uluslararası kitap fuarları ve benzeri etkinliklere katılımı karşılıklı olarak teşvik edeceklerdir

MADDE 25

Taraflar, ünlü yazarlarının eserlerinin çevirisini ve yayınlanmasını, karşılıklılık ilkesi uyarınca ve ilgili ulusal mevzuatları el verdiği sürece teşvik edeceklerdir.

MADDE 26

Taraflar, büyük düşünür ve şair Mevlânâ Celaleddin Rumi’nin eserleri ve kişiliği hakkında Türkiye ve İran’da düzenlenecek uluslararası seminerlere karşılıklı olarak katılımı teşvik edeceklerdir.

MADDE 27

Taraflar, kütüphanecilik konusunda işbirliğini teşvik edecekler ve ilgili ulusal mevzuatları ile uyumlu halde kütüphaneleri arasında bilgi, katalog, kitap ve süreli yayın değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 28

Taraflar, el yazmalarının mikrofilmleri ile nadide el yazmaları ve hat sanatına ilişkin katalogların değişiminde bulunacaklardır. Bu mikrofilmler ve katalogların herbiri bilimsel ve kütüphanecilik bakımından eşit derecede değere sahip olacaktır. Sözkonusu değişimin koşulları tarafların ilgili kurumlarınca belirlenecektir.

Taraflar, nadide el yazmalarının bakımı ve onarılması alanında işbirliği yapacak ve nadide el yazmalarının korunması ve onarılması konularında kısa süreli uzman değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 29

Taraflar, kendi Milli Kütüphaneleri arasında karşılıklı olarak süreli yayınlar da dahil yayın değişimini teşvik edeceklerdir.

MADDE 30

Taraflar, arkeoloji, sanat tarihi ve müzecilik alanlarında yayın ve kısa süreli uzman değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 31

Taraflar, arkeolojik ve doğal sitler ile yerleşim sitlerinin korunması alanında kendi ülkelerinde düzenlenecek kongre, konferans, sempozyum vb. etkinliklere kendi ilgili kuruluşlarını, yetkililerini ve bilim adamlarının katılımını karşılıklı olarak teşvik edecekler ve bu yönde davet yapacaklardır.

MADDE 32

Taraflar, kültürel ve tarihi mirasın korunması alanında, UNESCO’nun ilgili anlaşmaları ve taraf oldukları diğer anlaşmalar uyarınca işbirliğinde bulunacaklardır.

MADDE 33

Taraflar, iki ülkenin kültürel mirasının ayrılmaz birer parçası olan kültürel değerlere sahip eserlerin yasadışı ithali, ihracı ve mülkiyet haklarının el değiştirmesi durumunda, bu durumun önlenmesi ile arkeolojik ve kültürel eserlerin iadesi için uluslararası hukuk kuralları uyarınca ilgili makamlar tarafından alınan tüm önlemleri destekleyeceklerdir.

Taraflar, ayrıca kendi ülkelerinde ele geçirilen tarihi, arkeolojik ve kültürel değeri olan eserler hakkında birbirlerine bilgi sağlayacak ve bu eserlerin esasen ait oldukları ülkeye iade edilmesi konusunda kolaylık göstereceklerdir.

MADDE 34

Taraflar, kendi kültürlerinin ürünü olan veya vakıflarına ait anıtsal binaların onarılmasına yönelik anlaşma sürecini karşılıklı olarak başlatmak için anlaşacaklardır.

MADDE 35

Taraflar, doğal afetler karşısında benzer bir kaderi paylaşmaları ve felaketler sonrası maddi ve manevi yardım sağlanmasının getirdiği dayanışma duygusunun verdiği bağlayıcı güç ışığında, kendi kültürel ve doğal miraslarının korunması ile yapıların depremlerin yıkıcı etkisine dayanıklı hale getirilmesi amacıyla, kayıpların giderilmesine yönelik çabalar konusunda işbirliğinde bulunacaklardır.

Taraflar, yerinde araştırma yapılabilmesi için izin verilerek ve belirlenecek anıtlar üzerinde pilot uygulamalar yapılarak tarihi anıtların ve müze temsillerinin depreme karşı korunması için ortak sismolojik araştırma projeleri ile ikili ve çok taraflı araştırmaya yönelik taleplerin tanıtılmasını destekleyeceklerdir.

MADDE 36

Taraflar, kendi ulusal devlet arşivleri kurumları olan Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ile İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Belgeler ve Diplomasi Tarihi Merkezi arasında her iki tarafın menfaatlerine yönelik arşivler alanında bir işbirliği protokolü imzalanmasını teşvik edeceklerdir

III.GENÇLİK VE SPOR

MADDE 37

İki Taraf, gençleri arasında sporun ve beden eğitiminin değişik alanlarında daha geniş bir işbirliğinin tesis edilmesi amacıyla kendi ilgili resmi spor ve gençlik kuruluşları arasında temasların kurulmasının teşvik edilmesi için çalışacaklardır.

MADDE 38

İki Taraf, gençlik ve spor konularında bilgi ve deneyim paylaşımı yoluyla, gençlikleri arasında arkadaşlık bağlarının güçlendirilmesi ile dostani bir hava yaratılmasını ve barış olgusunun desdeklenmesi için kendi ilgili resmi gençlik ve spor kuruluşları arasında işbirliğini teşvik edeceklerdir.

Bu alanda gerçekleştirilecek ortak girişimler ve etkinlikler, Tarafların ilgili makamları arasında sonuçlandırılacak değişim protokolleri yoluyla düzenlenecektir.

İki Taraf, kendi komşu illeri arasında spor turnuvaları düzenlenmesini sağlayacaktır.

MADDE 39

Taraflar, kendi ülkelerinde düzenlenecek uluslararası spor festivalleri ve turnuvalarına katılımın sağlanması için sporcularının, spor takımlarının, antrönerlerinin ve uzmanlarının değişimini desdekleyeceklerdir.

IV. BASIN – YAYIN

MADDE 40

Taraflar, kendi ilgili haber ajanları, basın kuruluşları, radyo ve televizyon kurumları, gazete ve süreli yayın yayıncıları ile gazetecileri, muhabirleri ve habercileri arasında işbirliğini destekleyecek ve teşvik edeceklerdir.

Taraflar, ikili ilişkilerle ilgili konular hakkında görüş alışverişinde bulunmak üzere önde gelen basın-yayın kuruluşlarından temsilci ve gazetecilerden oluşacak heyetlerin bir hafta süreyle karşılıklı olarak değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 41

Taraflar, kendi ülkelerindeki siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal yaşamın daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla bilgi, bilgilendirici yayınların ve toplumlarının ulusal, doğal ve kültürel özelliklerini yansıtan belgesel filimlerin değişimine katkıda bulunacaklardır.

MADDE 42

Taraflar, görüş alışverişinde bulunmak ve enformasyon alanındaki işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ile İran İslâm Cumhuriyeti Kültür ve İslâmî İrşad Bakanlığı Yabancı Basın Genel Müdürlüğü’nü temsilen heyetlerin her yıl yedi gün süreyle değişiminde bulunacaklardır.

MADDE 43

Taraflar, kendi ilgili radyo ve televizyon kuruluşları arasında Asya Pasifik Yayın Birliği (ABU) çerçevesinde halihazırda tesis edilmiş olan çok yönlü işbirliği temelinden duydukları menmuniyeti dile getirmişlerdir.

V.GENEL VE MALİ HÜKÜMLER

MADDE 44

İşbu program, Taraflar arasında diplomatik yoldan ayrıca kararlaştırılacak diğer herhangi bir veya Program dışı başka bir kültürel etkinliğin gerçekleştirilmesine engel olmayacaktır.

MADDE 45

İşbu Program kapsamında öngörülen tüm etkinlik ve değişimler, diplomatik yoldan belirlenmek suretiyle ve tarafların mevzuatları ile sahip oldukları değerlere uygun olarak yürütülecektir.

MADDE 46

İşbu Program çerçevesinde öngörülen tüm etkinlik ve değişimlerin en iyi şekilde gerçekleştirilebilmesini teminen, Taraflar heyetlerin, toplulukların ve kişilerin isimleri ve seyahat programları hakkında ziyaretin gerçekleşeceği tarihten en az bir ay önce birbirlerini bilgilendireceklerdir. Kesin geliş ve ayrılış tarihleri en az iki hafta önceden duyurulacaktır.

MADDE 47

Bilimsel araştırma ve eğitim talepleri, ziyaretin öngörülen tarihinden iki ay önce resmi yoldan karşı tarafa iletecektir. Bu taleplerin, başvuruyu yapan kişinin eğitimine ilişkin özgeçmişi, ziyaretin süresi ve ziyaret edilecek mekanların listesini içermesi gerekmektedir.

MADDE 48

Taraflar, Kabul Eden Tarafın hazırlıklarını tamamlayabilmesi ve ziyaret programını belirleyebilmesi için kişiler ve heyet üyeleriyle ilgili tüm bilgileri diplomatik yoldan zamanlıca birbirlerine iletecektir.

MADDE 49

Taraflar, işbu Program altında öngörülen tüm girişimlerin mevcut mali olanaklar dahilinde gerçekleştirileceği konusunda anlaşmaya varmışlardır.

MADDE 50

Taraflar, Gönderen Tarafın heyet üyeleri ve kişilerin gidiş-dönüş uluslararası ulaşım giderlerini karşılayacağı hususunda anlaşmaya varmışlardır.

Taraflar, Kabul Eden Tarafın ziyaretçilerin kalışlarıyla ilgili giderleri (iaşe, ibate ve dahili ulaşım giderleri) karşılayacağı hususunda anlaşmaya varmışlardır.

MADDE 51

Tarihi ve kültürel belgelerin filmleri, mikrofilmleri ve fotokopilerinin giderleri talep eden Tarafça karşılanacaktır.

MADDE 52

Sanat gruplarının üyeleri ile sahne malzemelerinin Kabul eden Tarafa gidiş ve dönüş uluslararası ulaşım giderleri Gönderen Tarafça karşılanacaktır. Kabul Eden Taraf, sanatçılarının iaşe, ibate ve dahili ulaşım giderleri ile temsil yerinin hazırlanmasıyla ilgili giderleri karşılayacaktır.

MADDE 53

Sergi malzemesinin Kabul Eden Tarafa olan gidiş-dönüş ulaşım ve sigorta giderleri Gönderen Tarafça karşılanacaktır. Kabul Eden Taraf, sergi malzemesini kendi sınırları içerisindeki ulaşım ve sigorta giderleri ile sergi yerinin hazırlanmasıyla ilgili giderleri karşılayacaktır.

MADDE 54

Kabul eden taraf ziyaretçilere ani bir rahatsızlık durumunda ücretsiz tedavi olanağı sağlayacaktır. Uzun süreli tedavi gerektiren rahatsızlıklar, büyük ancak acil olmayan ameliyatlar ile diş protezleri karşılanmayacaktır.

MADDE 55

Taraflar, bursiyerlere ödenecek aylık burs ücretleri ile diğer ödemeler hakkında her yıl birbirlerini diplomatik yoldan bilgilendireceklerdir.

Burs ücretleri yaşam koşulları göz önüne alınarak her yıl düzenlenecektir.

MADDE 56

Taraflar, gerek görüldüğü takdirde, işbu programın hükümleri ve uygulanmasıyla ilgili değerlendirme toplantısı talep edebilir ve gerçekleştirebilirler.

MADDE 57

İşbu program imzalandığı tarihte yürürlüğe girecek ve bir sonraki programın geçerlik kazanacağı tarihe kadar yürürlükte kalacaktır. Tahran’da 13 Şubat 2001 tarihinde Farsça, Türkçe ve İngilizce dillerinde, ikişer örnek olarak imzalanmıştır. İşbu programın yorumlanmasında ayrılığa düşülmesi durumunda İngilizce metin esas alınacaktır.

İRAN İSLÂM CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ ADINA

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ ADINA

İran İslâm Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanı

Kemal KHARRAZI
Türkiye Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanı

İsmail CEM