Geleneksel yapının kalbinde yeni bir okul; Şehid Mutahhari Yüksek Okulu

"Vakıf geleneği", özellikle İran ve Avrupa ülkelerinde bilim ve akademik merkezleri desteklemek amacıyla popüler hale gelen dini geleneklerden biridir. Son zamanlarda "Şehid Mutahhari Üniversitesi" olarak da anılan Şehid Mutahhari Yüksek Okulu, 100 yılı aşkın süredir faaliyet gösteren Tahran'ın en büyük Vakıf Yüksek Okulu’dur.

Şehid Mutahhari kimdir?

Şii bir din alimi olan Murtaza Mutahhari , İslam felsefesi ve teolojisi profesörü, İranlı yorumcu ve hatip idi. 1919'da doğdu ve devrimden önce Tahran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde (eski Makul ve Menkul Fakültesi) ders verdi. İslam İnkılabı'nın zaferine yol açan mücadelelerde aktif ve etkili rol oynadı ve nihayet 1979'da, İslam Devrimi'nin zaferinden birkaç ay sonra suikasta kurban gitti.

Şehid Mutahhari Okulu’nun Tarihçesi

Şehid Mutahhari Yüksek Okulu’nun bulunduğu binanın inşaatının başlangıcı 1878 yılına kadar uzanıyor. Mirza Hüseyin Han Sepehsalar isimli bir şahıs, yeni ilimlerin de okutulduğu bir dini ilimler okulu tesis etmek amacıyla bu okulun temelini atmıştır. Okul binasının inşaatı dört yıl sürmüş ve bilimsel faaliyeti 1891'de başlamıştır.

Sepehsalar Okulu ve Camii o dönemde Tahran'ın merkezi bölgelerinde yer alıyordu ve inşaatı yapıldığı dönemde ulaşımı oldukça kolay bir yerde bulunuyordu. Bu okul hala başkentin en büyük camisi ve lisesi olarak kabul ediliyor ve yapımında geleneksel İran mimarisinin ilkeleri, geleneksel İran sanatının başyapıtlarının son örneklerinden biri olarak kabul edilebilecek kadar, gözetildi.

Cami ve okul binasında yükseklikleri 37 ila 25 metre arasında değişen toplam sekiz adet yüksek minare bulunuyor. Bu minarelerin tabanlarındaki dairesel yapının yarısının duvarlarda görülebilmesi tasarımcıların ilginç bir girişimidir. Minarelerin tamamında tuğla kullanılmış ve üzerinde çok güzel çinilerden oluşan bir örtü görülmektedir.

Binanın altı girişi bulunmakta ve ana girişi binanın batısında yer almaktadır. Orta avlu kare planlıdır ve dört revağı vardır. Avlunun uzunluğu 62 x 63 metre olup etrafındaki verandaların yüksekliği 18 metreye ulaşmaktadır. Bu avluyu dört büyük bahçe çevreliyor. Yapının kuzeydoğusunda yer alan bu yapıda daha küçük bir avlu da inşa edilmiştir.

Şehid Mutahhari Yüksek Okulu kütüphanesi başlangıçta binanın orijinal planında planlanmış olmasına rağmen, ilk inşaatında oluşturulmamıştır. Daha sonra Fransız mimar Maxime Siro, onu orijinal binaya uygun olarak komplekse eklemiştir.

Şehid Mutahhari Yüksek Okulu’nda eğitim faaliyetleri

Tahran Üniversitesi İlahiyat ve İslam İlimleri Fakültesi, kuruluşundan yıllar sonra aynı okulda 1932 yılında "Makul ve Menkul Fakültesi" adı altında çalışmalarına başlamıştır.

1969 yılında Sepehsalar Okulu eğitimini tamamlayanların "Kuran İlimleri ve İslam Hukuku" ile "Kelam ve Hikmet" olmak üzere iki ana dalda lisans diploması almasına ilişkin bir kanun çıkarıldı.

İran İslam Devrimi'nin zaferinden (1979) ve Üstad Mutahari'nin şehadetinden (1981) sonra bu okulun adı "Şehit Mutahari Yüksek Okulu" olarak değiştirildi. Aynı yıl dini ilimler ve İslami eğitim alanına erkek ve kız öğrenci alımı yapıldı. 1987 yılında lisans ve yüksek lisans programlarında "İslam fıkhı ve hukuku" ile "İslam felsefesi ve hikmeti" alanları yerini önceki iki alana bıraktı. 1994 yılında "İçtihat ve Özel Hukuk", "İçtihat ve Ceza Hukuku", "Karşılaştırmalı Felsefe" ve "İslam İlahiyatı" alanlarında doktora derecesine öğrenci kabulü başlamıştır. 2010 yılından sonra bu lisenin "üniversite" statüsüne yükseltilmesi onaylandı.

Bu üniversitenin faaliyet gösterdiği yıllarda Meşhed (1989), Yazd (kızlar için) ve Zahedan (1997) şehirlerinde üç eğitim birimi kurulmuştur.

Halen bu üniversitede "Fıkıh ve Hukuk", "Felsefe ve İlahiyat" ve "Psikoloji" olmak üzere üç eğitim grubu faaliyet göstermektedir. İki yılda bir yayınlanan hukuk ve özel hukuk alanında uzmanlaşmış bilimsel dergi ve üç ayda bir yayınlanan “Rahnamon Dergisi” (Felsefe ve Kelam), bu üniversitenin iki bilimsel dergisiydi ve aralarında altı ayda bir yayınlanan iki derginin yayını halen devam etmektedir.